Του «Αγίου Βαλεντίνου»: Η εμποροπανήγυρις του έρωτα –

Του «Αγίου Βαλεντίνου»: Η εμποροπανήγυρις του έρωτα – Στίχοι αρχαίων Ελλήνων ποιητών για τον έρωτα….

By itzikas on Φεβρουαρίου 13, 2012

Ο αγοραίος εορτασμός του έρωτα….

“Αμαρτήσαμε” πέρυσι, ας αμαρτήσουμε και φέτος, μέρα που είναι, μέρα ενός φερτού “αγίου”, που οι μετοχές του, χρόνο με το χρόνο, ανατιμώνται με πρόσχημα την ενιαύσια καθιερωμένη “γιορτή του έρωτα”. 

Σήμερα, λοιπόν, του «αγίου» Βαλεντίνου καλούμαστε να ξαναγαπήσουμε εορτάζοντας μια μέρα που εξαντλείται σ’ ένα εμπορικό «πάρε- δώσε» (λουλούδια, καρδούλες, μπιμπελό, κλπ. “αξεσουάρ”) μέσα σ’ ένα (επιβαλλόμενο άλλοθεν) σκηνοθετημένο τελετουργικό με στόχο το αγοραίο «τζίρος να γίνεται».

Επιχειρήθηκε παλιότερα,  από τον αλήστου μνήμης, Χριστόδουλο, η «εορτή του έρωτα», να “ορθοδοξοποιηθεί” προτείνοντάς μας να γιορτάζουμε τους «Ακύλα και Πρίσκιλα», κι ο τραγουδοποιός Λουδονβίκος των Ανωγείων, παραπέμποντάς μας στην αρχαιότητα, πρότεινε, αντί για «Άγιο Βαλεντίνο» να γιορτάζουμε τον ωραιότατο νεανία της ελληνικής μυθολογίας κι ερωμένο του θεού Απόλλωνα, Υάκινθο.

Όμως και οι δύο προτάσεις αποδείχτηκαν ατελέσφορες, καθώς ηττήθηκαν κατά κράτος από τη δύναμη του κυρίαρχου «αγίου» του σύγχρονου διεθνούς μάρκετιγκ.

Ακόμη κι όσοι βαρυγκομήσαμε κάποια στιγμή από «αγάπης αγώνα άγονο», ακόμα κι όσοι είπαμε, μαζί με τον ποιητή Αλκαίο τον Μεσσήνιο του 2^ου αιώνα π.Χ., “εχθαίρω τον έρωτα” τον  “ιοβόλο” καλούμαστε να συμμετάσχουμε σε μια εορτή που κατ’ ουσίαν “πανηγυρίζει” την αναίρεση της ίδιας της αιτίας της, ήτοι την αναίρεση του έρωτα. Γιατί αλίμονο, αν εορτάζουμε, με βάση το εορτολόγιο, μια προσχεδιασμένη «ερωτική ορθότητα», για να είμαστε “in”, μέσα σ’ ένα “εορταστικό” πλαίσιο που εν πολλοίς απουσιάζει ο ίδιος ο τιμώμενος, ο έρωτας.

Αλίμονο, αν μετατρέψουμε και τον έρωτα, αντάρτη κι ανατροπέα από τη γέννα του, παράφορο και παράλογο, σε συμβατικές χειρονομίες αβρότητας, σε φλύαρο διασπαθιστή λέξεων και βλεμμάτων, αλίμονο, αν τον χειροτονήσουμε εν τέλει «άγιο» μιας αγοραίας επιβαλλόμενης “νομιμοφροσύνης”, νόρμας, κανονισμένης συμπεριφοράς, σύμφωνα μ’ έναν τραγελαφικό κώδικα που διακινείται από μεσίτες, εμπόρους, λαϊφσταλίστες και κάθε είδους στυλίστες….

 

Αρχαίοι ποιητές για τον έρωτα….

-Έστω όμως και με πρόσχημα ταπεινό τον αγοραίο εορτασμό του “αγίου Βαλεντίνου”, που εμπορικώς αποδεικνύεται εξίσου ωφέλιμος με τον επίσης εισαγόμενο Αγιοβασίλη, ας παραθέσω εδώ στίχους αρχαίων ποιητών.

-Ας ξεκινήσουμε από τους τραγικούς…  

Προσπερνώντας το πασίγνωστο του  Σοφοκλή, στην “Αντιγόνη” του, “Έρωτα ανίκατε μάχαν…”, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο εδώ δίπλα, στη σελίδα, “Έρωτας νυν και αεί”, πάω στον Ευριπίδη.

Στον “Ιππόλυτο” του Ευριπίδη (Α’ στάσιμο, στιχ. 525-564) ο Χορός, από Τριζήνιες γυναίκες, εξυμνεί τον έρωτα μ’ έναν ύμνο αγωνιώδη:

“Έρως, Έρως ο κατ’ ομμάτων/ στάσεις πόθων… Έρως, ο Διός παις.

[Έρωτα, έρωτα που αργοσταλάζεις

τον πόθο μες στα μάτια εκείνων

όταν επάνω τους χυμάς και την ψυχή τους

με ταραχή γλυκιά γεμίζεις, να μην έρθεις

ποτέ σε μένα για κακό μου

μήτε κι αταίριαστος φανείς.

Γιατί μήτε φωτιά μηδέ κι αστροπελέκι

σαν τη σαΐτα της Κύπριδας,

που με τα χέρια του τινάζει

του Δία ο γιος, ο Έρωτας.]

(μτφρ. Τάσος Ρούσος)”

Αντίθετα στη “Μήδεια” (Β’ στάσιμο, στίχ. 627-662) ο Ευριπίδης με μια χορωδιακή προσευχή στην Αφροδίτη απαιτεί το μέτρο και τη σωφροσύνη που οι Θεοί περιμένουν από τους ανθρώπους:

“Έρωτες κινημένοι/ με οργή και με βία περίσσια

ούτε υπόληψη, ούτε αρετή/ στους ανθρώπους δωρίζουν.

Αν όμως η Κύπρις κατέβει ανάλαφρη/ άλλη Θεά τόση χάρη δεν έχει”

(μτφρ. Γ. Γιατρομανωλάκης)

 

-Αρχαίοι λυρικοί για τον έρωτα….

Σαπφώ: “αερίων άρχομαι αλλ’ ονάτων…” (αρχινώ το τραγούδι μου μ’ αιθέρια λόγια)…

“… στον ύπνο μου είδα ότι μιλούσα λέει με τη Θεά Αφροδίτη

έλα λοιπόν βγάλε φωνή και μίλησε θεϊκή λύρα

Μούσες με τ’ όμορφο μαλλί και σεις απαλές Χάριτες

του Διός κόρες αγνές με το ρόδινο στα χέρια δέρμα

ξεπροβάλλετε από το χρυσό σας το παλάτι

όταν ολονυχτίς ο σκοτεινός ύπνος τα μάτια κυριεύει

και με καίει ο πόθος και μ’ ανάβει σύγκορμη

τι θέλω μήτε ξέρω….

γρήγορα η ώρα πέρασε, μεσάνυχτα κοντεύουν

πάει το φεγγάρι πάει κι η Πούλια βασιλέψανε

και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη κι έρημη

ο Έρωτας που βάσανα μοιράζει

ο Έρωτας που παραμύθια πλάθει

μου άρπαξε την ψυχή μου και την τράνταξε

ίδια καθώς αγέρας από τα βουνά

χυμάει μέσα στους δρυς φυσομανώντας.”

(μτφρ. Ο. Ελύτης)

Αρχίλοχος:

“τέτοια ορμή για σμίξιμο ερωτικό γλίστρησε μέσα στην καρδιά μου,

που ‘χυσε μπρος στα μάτια μου μεγάλη καταχνιά,

κι από τα στήθη μου έκλεψε τα ήρεμα τα λογικά μου.”

“τόσα της έλεγα, και παίρνοντας της κόρη,

μέσα φουντωμένα λούλουδα την ξάπλωσα

και με τη χλαίνη μου τη σκέπασα τη μαλακιά,

πάνω στο λυγισμένο μπράτσο μου έχοντας το λαιμό της,

ενώ αυτή ριγούσε από το φόβο/ σαν ελαφάκι σε φευγιό,

και με τα χέρια μου άγγιξα ανάλαφρα τα στήθη,

εκεί που η ασυγκράτητη της νιότης η ορμή

τη σφριγηλή τη σάρκα ανάδειχνε,

κι όπως το όμορφο κορμί παντού χαϊδολογούσα,

το μένος το λευκό εκτίναξα,

τις τρίχες τις ξανθιές της ψηλαφώντας.”

Ανακρέων:

“πάλι με χτύπησε ο έρωτας σαν τον χαλκιά με πέλεκυ μεγάλο

και μες σε φουσκωμένο χείμαρρο ορμητικό με έλουσε.”

“φοραδίτσα μου θρακιώτικη, γιατί λοξό μου ρίχνεις βλέμμα

και μ’ αποφεύγεις άσπλαχνα;

Μα τι νομίζεις, πως εγώ διόλου μυαλό δεν έχω;

Ξέρε το, λοιπόν καλά, πως θα μπορούσα όμορφα το χαλινάρι

να σου βάλω/ κι ενώ τα γκέμια θα κρατώ,/ από τη μια την άκρη

του ιππόδρομου να σε γυρνώ στην άλλη.

Πλην όμως τώρα, και σε λιβάδια βγαίνεις για βοσκή,

και με ανάλαφρα σκιρτήματα χοροπηδάς και παίζεις,

γιατί δεν έχεις ικανό κι έμπειρο στα άλογα αναβάτη.”

Ρουφίνος:

“Ενάντια στους δυο ερωτευμένους, αν τεντώεις

Έρωτα, μ’ όμοια δύναμη τα τόξα σου,

τότες είσαι Θεός, άμα χαρίζεσαι όμως

στον έναν απ’ τους δυο, Θεός δεν είσαι.”

“Η Μελισσιάς αρνείται πως τη λάβωσεν

ο έρωτας, όμως το σώμα της φωνάζει,

σαν να την κάρφωσαν τα βέλη μιας φαρέτρας,

παραπατάει βαδίζοντας, η ανάσα της

βγαίνει λαχανιαστή και μαύροι κύκλοι

στεφανώνουν τα μάτια της. Ω! Πόθοι,

στ’ όνομα της μητέρας σας Κυθέρειας,

της ωριοστέφανης, την ανυπάκουη

κάψτε, ως να φωνάξει: «καίγομαι!».”

Πηγές:

1. «Ποίηση και έρωτας, Πρακτικά 20^ου συμποσίου ποίησης, Παν/μιο Πατρών, 29/6/- 2/7/2006.

2. Σαπφώ, ανασύνθεση κι απόδοση Ο. Ελύτης, Ίκαρος

3. Ανθολογία αρχαίας ελληνικής ερωτικής ποίησης, Ροές.

4. Τα επιγράμματα του Ρουφίνου, Εστία

5. Π. Μπουκάλας, Υποθέσεις I και II, ΑΓΡΑ